Uroczystość Zwiastowania Pańskiego

Uroczystość Zwiastowania, już w V w., zaczął wprowadzać Kościół Wschodni. Na Zachodzie przyjęła się ona za papieża św. Grzegorza Wielkiego (+ 604). Najstarszym świadectwem tego święta na Wschodzie jest homilia Abrahama z Efezu, wygłoszona prawdopodobnie w Konstantynopolu (ok. 530-550). Na Zachodzie potwierdzenie uroczystości znajdujemy w VII w. (Rzym, Hiszpania). Początkowo uroczystość miała bardzo wysoką rangę – była uważana za święto Pańskie. Ważny był nie tyle moment zwiastowania, co Wcielenia się Chrystusa Pana, tzn. pierwszy akt Jego przyjścia na ziemię. Tak jest i dzisiaj. Wraz z upływem czasu wierni nadali temu świętu charakter maryjny, akcentując rolę i osobę Maryii, "błogosławionej między niewiastami" i wybranej przez Boga na Matkę Zbawiciela.

Już w IV w. w Nazarecie, na miejscu, gdzie według podania miał stać domek świętej Rodziny, powstała bazylika Zwiastowania. Przyczynił się do tego bogaty Żyd, Józef z Tyberiady, który przeszedł na chrześcijaństwo. Budowla przetrwała do wieku XI. Na jej miejscu krzyżowcy wystawili jeszcze większą i bardziej okazałą. Ta z kolei przetrwała do roku 1955, kiedy to franciszkanie wystawili nową, obecnie istniejącą świątynię.

Nie ma pewności, dlaczego na obchód tajemnicy Zwiastowania wybrano dzień 25 marca. Najczęściej wyjaśnia się, że dzień ten od dnia Narodzenia Pańskiego, 25 grudnia, dzieli dokładnie 9 miesięcy. Współcześnie poszukuje się jednak i innych wyjaśnień. M.in. zwraca się uwagę na fakt, że chrześcijanie pierwszych wieków przywiązywali wielką wagę do ostatnich dni marca i początku kwietnia (data 14 Nizan w Starym Testamencie wiąże się ze świętem Paschy). Prawdopodobnie dlatego w ostatnich dniach marca wspominano moment Zwiastowania – początku Życia, które przez mękę, śmierć i powstanie z martwych odnowiło cały wszechświat.

Ze wspomnianą uroczystością ściśle wiąże się modlitwa Anioł Pański. Jej historia sięga wieków średnich, kiedy to biciem dzwonów wyznaczano trzy pory dnia: rano, południe i wieczór, a pobożne jej odmawianie przypominało scenę Zwiastowania i to, co się w niej dokonało.
Paweł VI w Adhortacji apostolskiej Marialis cultus zachęca do odmawiania tej modlitwy: "Gdy chodzi o modlitwę Anioł Pański, to chcemy jedynie powtórzyć naszą zachętę, prostą, lecz gorącą, aby zwyczajowe odmawianie tej modlitwy zostało zachowane. Mimo bowiem upływu wieków zachowuje ono swoją siłę i blask. Jest to modlitwa prosta, zaczerpnięta z Pisma świętego".

Scena Zwiastowania to jeden z ulubionych tematów malarstwa religijnego. Najdawniejszy wizerunek Maryi – z II w. (w katakumbach świętej Pryscylli), przedstawia Ją siedzącą na krześle. Przed Nią stoi anioł w postaci młodzieńca, bez skrzydeł, w tunice i w paliuszu, gestem ręki wyrażając rozmowę. Od w. IV spotykamy Gabriela ze skrzydłami oraz z laską podróżną lub lilią w ręku.