Kard. Karol Wojtyła – Papież Jan Paweł II w Kalwarii

KARDYNAŁ KAROL WOJTYŁA – PAPIEŻ JAN PAWEŁ II W KALWARII

„Nie wiem po prostu, jak dziękować Bożej Opatrzności za to, że dane mi jest jeszcze raz nawiedzić to miejsce. Kalwaria Zebrzydowska, sanktuarium Matki Bożej – i Dróżki. Nawiedzałem je jako kapłan. Szczególnie często nawiedzałem sanktuarium kalwaryjskie jako arcybiskup krakowski i kardynał” – tak rozpoczął swoje przemówienie Ojciec Święty Jan Paweł II, kiedy 7 VI 1979 r. spotkał się z rzeszą wiernych na Kalwarii w czasie swej I pielgrzymki do Ojczyzny.

Przyjrzyjmy się bliżej owemu pielgrzymowaniu, o którym mówił Papież. Jego osoba wpisana jest bardzo mocno w historię kalwaryjskiego sanktuarium już od samego dzieciństwa. Jako kardynał, powiedział w Kalwarii: „Gdy u nas w domu były jakieś zdarzenia rodzinne, gdy były jakieś kłopoty, to szliśmy wtedy do Matki Bożej Kalwaryjskiej i na Dróżki i tak to już u mnie pozostało…”

Ojciec Papieża, również Karol Wojtyła (1879-1942), był człowiekiem głęboko religijnym. Pielgrzymował do Kalwarii z synami Edmundem i Karolem po śmierci i pogrzebie (1929 r.) swej żony Emilii. Przybywał tam z Karolem także po śmierci starszego syna Edmunda w 1932 r. Zachowały się fotografie, na których widać go z około dziesięcioletnim synem Karolem na odpuście w Kalwarii Zebrzydowskiej (ok. 1930 r.). Karol Wojtyła jako młodzieniec, a później już jako kapłan także pielgrzymował do tego sanktuarium, o czym wielokrotnie sam wspominał. Jako wikariusz parafii pw. św. Floriana w Krakowie ks. Karol Wojtyła, 10 IX 1950 r. uczestniczył w pieszej pielgrzymce do Kalwarii. Potem mówił: „Tam właściwie ksiądz nie ma co robić, tak wszystko jest doskonale zorganizowane przez świeckich”.

Najlepiej udokumentowane są jego pielgrzymki jako biskupa i metropolity krakowskiego i z tego względu tylko te są przedmiotem poniższej prezentacji. Materiał źródłowy stanowią Kroniki Klasztoru oraz Kalendarium życia Karola Wojtyły opracowane przez ks. A. Bonieckiego (Kraków 1983).

Kalendarium pielgrzymowania

1959
5 stycznia jako nowy biskup pomocniczy w Krakowie przybył do kalwaryjskiego klasztoru na „opłatek” księży z trzech dekanatów.
3 maja udzielił w Kalwarii święceń kapłańskich i diakońskich bernardynom i innym zakonnikom. W Kronice klasztoru napisał: „3 V 1959. W dniu święceń kapłańskich pod wejrzeniem Matki Bożej Kalwaryjskiej. + Karol Wojtyła bp”.
16 listopada wziął udział w konferencji księży z 4 dekanatów.

1960
25 stycznia w czasie „opłatka” księży okolicznych dekanatów, w ramach Sekcji Pastoralnej Towarzystwa Teologicznego, wygłosił w klasztorze prelekcję pt.: „Aktualne problemy etyczne”.
29 maja przybył do klasztoru w ramach wizytacji parafii w Kalwarii i uczestniczył „z tronu” we Mszy św. z racji 50-lecia życia zakonnego br. Kleta. W przemówieniu po Mszy św. podkreślił znaczenie Kalwarii dla archidiecezji krakowskiej i dla Polski, zwrócił uwagę na zasługi bernardynów, mówił o szczytności powołania zakonnego i o potrzebie troski o nowe powołania.
26 czerwca wyświęcił w kalwaryjskim sanktuarium nowych kapłanów.
23 października celebrował Mszę św. z kazaniem dla głuchoniemych.

1961
21 kwietnia był na rejonowym zjeździe księży, na którym omawiano zagadnienia związane z nauczaniem religii po usunięciu jej ze szkół.

1962
28 kwietnia miał miejsce wielki zjazd księży z archidiecezji krakowskiej, podczas którego ksiądz arcybiskup Eugeniusz Baziak dokonał aktu poświęcenia duchowieństwa Matce Bożej. Ksiądz biskup Karol Wojtyła wygłosił kazanie, w którym starał się wlać w serca kapłanów otuchę i nadzieję na trudne czasy.

1963
29 stycznia w czasie „opłatka” księży podzielił się wiadomościami z obrad Soboru Watykańskiego II, w którym osobiście uczestniczył.
16 sierpnia wraz z 15 biskupami przybył na uroczystość „Pogrzebu” Matki Bożej w ramach Dni Maryjnych Archidiecezji Krakowskiej.
18 sierpnia po sumie odpustowej, celebrowanej przez bpa Tomasza Wilczyńskiego z Olsztyna, skierował swoje słowo do pielgrzymów.

1964
23 stycznia już jako arcybiskup, metropolita wziął udział w tradycyjnym „opłatku” księży. Odpowiadał na pytania dotyczące trwającego Soboru. W Kronice klasztoru wpisał: „23 I 1964. Konferencja rejonowa i opłatek. Serdecznie dziękuję za gościnę – i życzę, aby to gościnne miejsce było dla Archidiecezji bogatą arterią wiary i łaski. + Karol Wojtyła arcybiskup – metropolita”.
28 marca uczestniczył w pogrzebie ks. Stanisława Szurka, profesora seminarium lwowskiego, którego pochowano pod kaplicą św. Anny.
29 kwietnia przewodniczył rejonowemu spotkaniu księży, poruszając tematykę soborową.
14 sierpnia wygłosił kazanie na zakończenie „Pogrzebu” MB.
16 sierpnia na zakończenie odpustu odprawił uroczystą Mszę św., w czasie której prymas Polski kardynał Stefan Wyszyński wygłosił kazanie. W Kronice napisał: „Na pamiątkę wspólnego odpustu Wniebowzięcia z serdecznym Szczęść Boże. + Karol Wojtyła arcybiskup – metropolita krakowski”.

1965
15 stycznia na zjeździe rejonowym księży mówił o zmianach w obrzędach Mszy św. wprowadzonych przez soborową Konstytucję o Liturgii.
27 maja wziął udział w kolejnej konferencji rejonowej, omawiając tematykę soborową.
13 sierpnia uczestniczył w procesji „Pogrzebu” MB, wygłosił kazanie przy „Grobku”.
30 grudnia odwiedził grupę maturzystek, odprawiających w sanktuarium swoje rekolekcje.

1966
4 stycznia na konferencji rejonowej i „opłatku” księży omawiano sprawy związane z obchodami 1000-lecia Chrztu Polski. Abp Wojtyła przedstawił księżom List Biskupów Polskich do Biskupów Niemieckich, mówił o nagonce władz PRL na Episkopat w związku z tym Listem.
14 lutego w kaplicy MB Kalwaryjskiej odprawił Mszę św. o godz. 18.30 i przemówił do księży, rozpoczynających rekolekcje z racji 25-lecia kapłaństwa.
8 kwietnia – Wielki Piątek. Wygłosił kazanie na zakończenie procesji pasyjnej na górze Ukrzyżowania.
15 sierpnia uczestniczył w Odpuście Tysiąclecia w Kalwarii.
19 sierpnia odprawił Mszę św. przed Cudownym Obrazem, następnie uczestniczył w „Pogrzebie” MB i wygłosił końcowe kazanie.

1967
24 marca wygłosił kazanie podczas uroczystości wielkopiątkowych na górze Ukrzyżowania.
17 maja na zjeździe rejonowym księży omówił problemy związane z odnową liturgiczną.
22 czerwca przeżył w kalwaryjskim klasztorze dzień skupienia przed udaniem się do Rzymu po kapelusz kardynalski. W Kronice pisał: „+ Przed wyjazdem do Rzymu na uroczystość 1900-lecia męczeńskiej śmierci świętych Apostołów Piotra i Pawła, z którą Ojciec św. Paweł VI połączył konsystorz i mianowanie nowych kardynałów, przybyłem do Matki Bożej Kalwaryjskiej, z którą związany jestem od dzieciństwa, ażeby raz jeszcze i na nowo zawierzyć Jej wszystko. + Karol Wojtyła arcybiskup – metropolita krakowski”.
18 sierpnia wielką owację zgotowały mu rzesze pielgrzymów, widząc go po raz pierwszy w stroju kardynalskim. Uczestniczył w „Pogrzebie” MB wygłosił kazanie przy kościele Grobu MB.
19 sierpnia w sobotę o godz. 7.00 odprawił Mszę św. przed Cudownym Obrazem i wygłosił kazanie.
30 października przewodniczył zjazdowi ponad 500 kapłanów archidiecezji krakowskiej, który miał na celu przygotowanie do nawiedzenia Obrazu NMP Jasnogórskiej w archidiecezji krakowskiej, odprawił Mszę św., wygłosił kazanie.

1968
16 sierpnia po zakończeniu procesji „Pogrzebu” MB wygłosił słowa wprowadzające pielgrzymów do Apelu Jasnogórskiego.
17 sierpnia odprawił Mszę św. przed Cudownym Obrazem.
22 września podczas pielgrzymki członków Żywego Różańca z Archidiecezji odprawił Mszę św. i wygłosił kazanie.
12 listopada wziął udział w uroczystościach nawiedzenia kopii Obrazu Jasnogórskiego w kościele parafialnym w Kalwarii.

1969
10 lutego wziął udział w zjeździe księży (ponad 500) dla podziękowania Matce Bożej za łaski nawiedzenia archidiecezji.
20 kwietnia odprawił przed Cudownym Obrazem MB Mszę św. o godz. 12.00 na zakończenie szkolenia w ramach Duszpasterstwa Rodzin.
22 kwietnia podczas zjazdu kustoszów sanktuariów z całej Polski przewodniczył Mszy św. koncelebrowanej. Słowo, które wówczas wygłosił, było wspaniałym wykładem o istocie i specyfice kalwaryjskiego sanktuarium. Przeanalizował w nim zasadniczą łączność pomiędzy Dróżkami Pana Jezusa i Matki Bożej.
29 czerwca zapoczątkował regularne, coroczne pielgrzymki mężczyzn do Kalwarii. Z powodu ulewnego deszczu Mszę św. odprawił w kościele.
15 sierpnia brał udział w „Pogrzebie” MB, podążał mimo deszczu z pielgrzymami, przy kościele Grobu MB wygłosił kazanie.
17 sierpnia na zakończenie odpustu odprawił uroczystą sumę.
8 grudnia przybył sam do Kalwarii, by odprawić dzień skupienia po powrocie z II Synodu Biskupów w Rzymie. Pomimo dużego śniegu, podpierając się kijem narciarskim, odprawił Dróżki. Gdy skończył to kilkugodzinne nabożeństwo, zamiast zmęczenia był rozpromieniony, radosny, pełen energii.
29 grudnia odwiedził w Kalwarii 150 – osobową grupę maturzystek na rekolekcjach.

1970
18 maja o godz. 12.00 odprawił Mszę św. przed Cudownym Obrazem MB.
14 czerwca był na Pielgrzymce Mężczyzn. Po zakończeniu Drogi Krzyżowej przewodniczył Mszy św., w czasie której kazanie głosił bp Ignacy Tokarczuk z Przemyśla. Na koniec przemówił Kardynał.
2 lipca był w Kalwarii prywatnie, o godz. 17.00 odprawił Mszę św.
14 sierpnia wygłosił kazanie przy Domku MB na rozpoczęcie „Pogrzebu” MB.
16 sierpnia celebrował Mszę św. na zakończenie odpustu i wygłosił kazanie.

1971
20 czerwca wziął udział w Pielgrzymce Mężczyzn archidiecezji krakowskiej, wygłosił kazanie.
12-13 lipca odprawiał dzień skupienia, celebrował Mszę św. przed Cudownym Obrazem MB.
13 sierpnia uczestniczył w „Pogrzebie” MB, odprawił Mszę św. z kazaniem przy kościele Grobu MB.
6 grudnia niespodziewanie przybył na Kalwarię i pomimo błota oraz zacinającego śniegu obchodził Dróżki. Następnie przez dłuższy czas trwał na modlitwie w kaplicy MB. Klasztor złożył mu życzenia z racji 25-lecia kapłaństwa, wręczając równocześnie album o Kalwarii.
29 grudnia odwiedził młodzież maturalną odprawiającą tutaj rekolekcje, serdecznie rozmawiał z młodymi, odprawił dla nich Mszę św.
30 grudnia napisał krótką przedmowę do Modlitewnika Kalwaryjskiego, opracowanego przez o. Augustyna Chadama.

1972
21 lutego podczas konferencji rejonowej księży z 7 dekanatów przewodniczył Mszy św. i wygłosił kazanie. Na spotkaniu po południu mówił księżom o aktualnym kształcie stosunków Kościół – Państwo.
24 maja pielgrzymował na Kalwarię z ponad 400 księżmi z archidiecezji.
11 czerwca odprawił Mszę św. i wygłosił kazanie podczas Pielgrzymki Mężczyzn.
10 lipca o godz. 8.00 odprawił w Kalwarii Zebrzydowskiej Mszę św.
14-17 lipca odprawiał rekolekcje w klasztorze.
18 sierpnia brał udział w „Pogrzebie” MB, odprawił Mszę św. przy kościele Grobu MB, głosił słowo Boże.
20 sierpnia głosił kazanie podczas Mszy św. na zakończenie odpustu.
18 października wziął udział w rejonowym zjeździe księży z 7 dekanatów. Omówił problematykę związaną z mającym się odbyć Synodem Archidiecezji Krakowskiej.

1973
11 maja przybył do Kalwarii prywatnie, o godz. 13.00 odprawił Mszę św.
3 czerwca wygłosił kazanie na Mszy św. w czasie Pielgrzymki Mężczyzn, akcentując prawo ludzi wierzących do katechizacji dzieci.
16 sierpnia po drodze do Oświęcimia odwiedził Kalwarię wraz z kardynałem Antonio Samore, prefektem Kongregacji Sakramentów.
9 września wziął udział w zwołanej do Kalwarii I Pielgrzymce Kobiet archidiecezji krakowskiej, wygłosił kazanie. Według Kroniki uczestniczyło ok. 80 tys. kobiet.
5 listopada. Na ten dzień zaprosił do Kalwarii kapłanów archidiecezji, ażeby rozpocząć obchody Roku Świętego. Przybyło ponad 600 księży. Przewodniczył ich wielkiej koncelebrze razem z biskupami krakowskimi.
29 grudnia o godz. 9.00 przewodniczył Mszy św. na zakończenie rekolekcji 180 maturzystek z archidiecezji. Wygłosił im konferencję.

1974
9 czerwca odprawił Mszę św. z kazaniem dla ok. 30 tys. uczestników Pielgrzymki Mężczyzn.
4 lipca o godz. 16.00 wyjechał do Kalwarii.
5 lipca o godz. 7.00 odprawił w Kalwarii Zebrzydowskiej Mszę św.
17 sierpnia w ramach odpustu wziął udział w sobotnim nabożeństwie młodzieżowym, był na górze Ukrzyżowania, odprawił Mszę św. na placu Rajskim, wygłosił kazanie.
18 sierpnia odprawił sumę na zakończenie odpustu i wygłosił kazanie.
21-22 sierpnia uczestniczył w Pielgrzymce Liturgicznej Służby Ołtarza i Oaz, odprawił uroczystą Mszę św. w koncelebrze 40 neoprezbiterów.

1975
10 maja o godz. 12.00 przybył do Kalwarii Zebrzydowskiej.
17 maja o godz. 12.00 przybył do Kalwarii Zebrzydowskiej.
8 czerwca odprawił Mszę św. z kazaniem podczas Pielgrzymki Mężczyzn, która odbywała się pod hasłem: „Rodzina przekazuje wiarę”.
20 czerwca o godz. 14.00 przybył do Kalwarii Zebrzydowskiej na modlitwy.
8 lipca o godz. 9.00 w Kalwarii Zebrzydowskiej odprawił Mszę św.
20 sierpnia dla ok. 10 tysięcznej rzeszy Liturgicznej Służby i Oaz odprawił Mszę św., wygłosił kazanie.
3 września odprawił Mszę św. koncelebrowaną z kazaniem podczas rekolekcji organistów.
30 października o godz. 15.00 przybył do Kalwarii Zebrzydowskiej.
11 grudnia o godz. 13.00 przybył do Kalwarii Zebrzydowskiej.

1976
21 lutego na ręce kustosza sanktuarium wpłynął list Księdza Kardynała o treści: „Kraków 21 II 1976. Drogi Ojcze Gwardianie! Pragnę zwrócić się do Ojca Gwardiana ze szczególną prośbą. Ojciec św. powierzył mi w tym roku przeprowadzenie rekolekcji wielkopostnych w Kurii Rzymskiej w dniach od 7 do 14 marca. Termin stosunkowo bliski i czasu na przygotowanie nie za wiele – otrzymałem bowiem zaproszenie w dniu 14 lutego. W związku z tym zwracam się do Ojca Gwardiana z serdeczną prośbą o modlitwę u stóp Matki Bożej w Kalwarii zarówno w czasie przygotowania, jak i samych rekolekcji w Rzymie. Z góry serdecznie dziękuję za modlitwę w Sanktuarium w Kalwarii i łączę wyrazy kapłańskich pozdrowień. In Christo et Maria. + Karol Kard. Wojtyła”.
6 maja o godz. 15.00 przybył do Kalwarii Zebrzydowskiej na Dróżki.
31 maja o godz. 13.00 przybył do Kalwarii Zebrzydowskiej na Dróżki.
10 czerwca o godz. 10.00 przybył do Kalwarii Zebrzydowskiej na Dróżki.
16 czerwca o godz. 20.00 odprawił w Kalwarii Zebrzydowskiej, w kaplicy Matki Bożej, Mszę św.
24 czerwca odprawił w Kalwarii Zebrzydowskiej Mszę św.
27 czerwca podczas Pielgrzymki Mężczyzn wygłosił kazanie na temat: „Niedziela w życiu rodziny”.
29 czerwca. Dzień rekolekcyjny w Kalwarii Zebrzydowskiej.
19 sierpnia odprawił Mszę św. z kazaniem podczas Pielgrzymki Liturgicznej Służby Ołtarza i Ruchu Światło-Życie.
12 września przewodniczył Mszy św. na Pielgrzymce Kobiet i wygłosił kazanie.
7 października o godz. 19.00 odprawił w Kalwarii Zebrzydowskiej Mszę św. prywatną.
29 października przebywał w Kalwarii Zebrzydowskiej.
9 listopada wziął udział w pielgrzymce ok. 700 kapłanów archidiecezji krakowskiej, przewodniczył koncelebrze, wygłosił konferencję. Po Mszy św., przed wystawionym Najświętszym Sakramentem, dokonał uroczystego aktu zawierzenia wszystkich kapłanów Matce Bożej. Pielgrzymka była związana z zakończeniem Roku Świętego, przygotowaniem do 600-lecia Jasnogórskiego Obrazu MB i do 900-lecia pasterzowania w Krakowie św. Stanisława.

1977
6 maja o godz. 15.00 przybył do Kalwarii Zebrzydowskiej. Tam o godz. 20.00, w kaplicy Matki Bożej, odprawił Mszę św. i wygłosił kazanie.
11 maja o godz. 16.00 przybył do Kalwarii Zebrzydowskiej.
5 czerwca był na Pielgrzymce Mężczyzn, odprawił Mszę św., w kazaniu mówił o problemie katechizacji jako obowiązku rodzin katolickich i o jego zagrożeniach w obecnej sytuacji.
7 czerwca o godz. 14.00 przybył do Kalwarii Zebrzydowskiej na Dróżki.
18 czerwca o godz. 7.00 przybył do Kalwarii Zebrzydowskiej.
5-9 lipca odprawił osobiste rekolekcje w kalwaryjskim klasztorze, rozpoczął je 5 VII o godz. 21.00, każdego dnia odprawiał Mszę św. o 7.00, 9 VII na zakończenie przewodniczył Mszy św. koncelebrowanej, wygłosił kazanie dla młodzieży oazowej.
17 sierpnia w towarzystwie kard. Nasalli Rocca z Rzymu był na Pielgrzymce Liturgicznej Służby, wygłosił słowo pasterskie.
19 sierpnia odprawił Mszę św. przy kościele Grobu MB po zakończeniu „Pogrzebu” MB i wygłosił kazanie.
11 września zaznaczył swój udział w V Pielgrzymce Niewiast za pośrednictwem listu skierowanego do uczestniczek, gdyż sam był w Gietrzwałdzie na uroczystościach jubileuszowych.

1978
24 stycznia o godz. 21.00 spotkał się z maturzystami, odprawiającymi rekolekcje, wygłosił kazanie, wprowadził do Apelu.
12 maja przybył do Kalwarii Zebrzydowskiej na wypoczynek.
23 maja przybył do Kalwarii Zebrzydowskiej na pielgrzymkę.
1 czerwca o godz. 18.00 przybył do Kalwarii Zebrzydowskiej na prywatną pielgrzymkę.
4 czerwca wziął udział w Pielgrzymce Mężczyzn i Młodzieży, przewodniczył Mszy św. koncelebrowanej, wygłosił kazanie.
26-28 czerwca odprawił w Kalwarii Zebrzydowskiej rekolekcje „ad imaginem BVM”.
29 czerwca o godz. 13.00 odprawił w Kalwarii Zebrzydowskiej Mszę św. z kazaniem dla kandydatów na I rok seminarium krakowskiego i rozdał suscepty (dokumenty przyjęcia w poczet alumnów).
1 lipca o godz. 17.00 modlił się w kościele Grobu MB w Brodach, w Kalwarii Zebrzydowskiej odwiedził Oazy.
9 września był na rozpoczęciu Pielgrzymki Kobiet o godz. 21.00.
28 września o godz. 10.00 przybył do Kalwarii Zebrzydowskiej.
Pięć dni po tych odwiedzinach Kalwarii (3 października) Kardynał udał się do Rzymu na pogrzeb papieża Jana Pawła I. 14 października rozpoczęło się konklawe. 16 października w świat popłynęła wiadomość, że nowym papieżem został wybrany dotychczasowy Metropolita Krakowski, przyjmując imię Jan Paweł II. W Księdze czynności biskupich, którą skrupulatnie prowadził, pod datą 16 października umieścił ostatnią notatkę już po wyborze: „Około godz. 17.15 – Jan Paweł II”.

****

1979
7 czerwca, po ośmiu miesiącach nieobecności, w czasie I pielgrzymki do Ojczyzny na kalwaryjskie wzgórze powrócił wierny temu miejscu Pielgrzym Karol Wojtyła – Papież Jan Paweł II. Przemówienie, które wygłosił do zgromadzonych pielgrzymów, brzmiało jak wzruszająca rozmowa serdecznych przyjaciół i „starych” znajomych. Papież mówił dużo o swoim prywatnym pielgrzymowaniu na Kalwarię i o teologii tego miejsca. Nadał kościołowi głównemu tytuł bazyliki mniejszej.

1987
10 czerwca, w czasie III pielgrzymki do Ojczyzny, miały miejsce obchody 100-lecia koronacji obrazu Matki Bożej Kalwaryjskiej na krakowskich Błoniach z udziałem Papieża. Jan Paweł II podkreślił znaczenie Matki Bożej Kalwaryjskiej w jego życiu i ofiarował na początku Roku Maryjnego złotą Różę papieską Kalwaryjskiej Pani. Cudowny Obraz był przewieziony specjalnie na tę okazję do Krakowa.
14 sierpnia Ojciec Święty Jan Paweł II wysłał specjalny telegram do uczestników centralnych uroczystości jubileuszowych (16 VIII), w którym pisał o roli sanktuarium i Matki Bożej Kalwaryjskiej oraz zapewniał o łączności duchowej z pielgrzymami.

1991
14 sierpnia Ojciec Święty Jan Paweł II, pielgrzymując do Wadowic i Częstochowy w czasie IV pielgrzymki do Polski, zatrzymał się w Kalwarii Zebrzydowskiej w Rynku, przy kościele św. Józefa i wygłosił krótkie przemówienie oraz udzielił błogosławieństwa przedstawicielom klasztoru i pielgrzymom.

1999
15 czerwca po raz drugi obraz Matki Bożej Kalwaryjskiej był na Błoniach w Krakowie w czasie VII pielgrzymki Ojca Świętego do Ojczyzny. Z powodu choroby Papież nie przybył na Błonia. Modlił się przed Cudownym Obrazem w kaplicy Domu Arcybiskupów Krakowskich.

2002
19 sierpnia miała miejsce główna uroczystość jubileuszowa z racji 400-lecia sanktuarium i równocześnie II pielgrzymka papieska do Kalwarii a VIII do Polski. Jan Paweł II modlił się około pół godziny przed cudownym wizerunkiem Matki Bożej, następnie przewodniczył uroczystej Mszy św. koncelebrowanej, w czasie, której wygłosił homilię poświęconą historii oraz znaczeniu sanktuarium kalwaryjskiego w życiu wiernych. Zawierzył też Matce Bożej Kalwaryjskiej Kościół, naród, i siebie samego. W trakcie uroczystości złożył u stóp Matki Bożej Kalwaryjskiej złoty krzyż papieski wykonany specjalnie na Rok Jubileuszowy 2002. Była to ostatnia Msza św. Ojca Świętego sprawowana na ojczystej ziemi.

Opracował: o. Józef Chwała OFM